Sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, były prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Rzepliński był gościem spotkania „Świadomość młodych”, organizowanego przez Stowarzyszenie ELSA. Sędzia spotkał się z młodzieżą w środę 9 grudnia br. w siedzibie Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego.
W ławach sejmiku zachodniopomorskiego zasiedli uczniowie V LO w Szczecinie oraz studenci Wydziału Prawa Uniwersytetu Szczecińskiego. Osią wykładu prof. Andrzeja Rzeplińskiego były cztery wolności, o których mówił w słynnym noworocznym przemówieniu Frankiln Delano Roosevelt w styczniu 1941 roku. To wolność słowa i mediów, wolność religii, wolność od strachu przed nędzą i wolność od strachu przed własnym państwem. Stały się one kanwą do prawdziwej podróży w czasie i przestrzeni, ponieważ profesor ilustrował potrzebę tych wartości w naszym życiu za pomocą różnorodnych przykładów zaczerpniętych z różnych okresów historycznych i kręgów kulturowych.
– Na początku jest złe słowo – mówił prof. Andrzej Rzepliński. – Popatrzcie na hitlerowskie Niemcy – tam zaczęło się od nienawistnych słów, a później młodzi ludzie ubrani w mundury byli gotowi, by zatłuc innych ludzi buciorami na śmierć. Oczywiście nie można wymagać od wszystkich zwyczajnych, uczciwych, ciężko pracujących ludzi, by byli bohaterami. Ale też nie można się godzić na hasła, które wykluczają innych ludzi i które nawołują do aktów agresji. Dlatego tak ważne są rządy prawa, czyli rządy oparte na regułach i normach.
Profesor pokazywał, jak niebezpieczne są rządy jednostki. Mówił, że oparte są zwykle o ten sam schemat: likwidację wolnych mediów, a za pomocą tych zależnych od władzy szczucie jednych obywateli na drugich, zapewnienie pracy i uznania środowiskom wcześniej marginalizowanym i wykluczonym oraz zastraszanie ludzi, zwłaszcza reprezentantów elit.
– Sędzia, który się boi, przestaje być sędzią – mówił prof. Rzepliński. – Gdy mimo tego, że się hańbi – właściwe dlatego, że się hańbi – może liczyć na awans – przestaje być sędzią. Gdy przyjmuje jakąkolwiek korzyść – przestaje być sędzią.
Profesor mówił, że przestrzeganie tych czterech wolności nic nie kosztuje, ale ich wdrukowanie do kultury społeczeństw chroni przed wojną. Czy przekonał słuchaczy? Za odpowiedź niech posłuży widok długiej kolejki, jak ustawiła się po wykładzie. Młodzi ludzie dawali profesorowi własne egzemplarze Konstytucji RP do podpisu.
Organizatorem wydarzenia było Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA Szczecin oraz Sekretariat ds. Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego przy wsparciu Pomorza Zachodniego.
Sylwetka prof. Andrzeja Rzeplińskiego
Prof. Andrzej Rzepliński to prawnik, profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, w latach 2010–2016 prezes Trybunału Konstytucyjnego.
Był m.in. ekspertem Obywatelskiego Centrum Inicjatyw Ustawodawczych NSZZ „Solidarność”, w ramach którego przygotował projekt Kodeksu karnego wykonawczego oraz projekt ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Wykładał również w DePaul University w Chicago oraz w Saint Louis University.
W 1990 r. był inicjatorem przygotowania i współautorem projektu Karty Praw i Wolności, przedstawionego przez grupę członków Komitetu Helsińskiego w Polsce i w listopadzie 1992 r. przedłożonego przez Prezydenta RP Sejmowi jako projekt ustawy konstytucyjnej. Był członkiem Komisji Reformy Prawa Karnego przy ministrze sprawiedliwości gdzie pracował w zespole ds. kodeksu karnego wykonawczego. W latach 1992-1993, na prośbę Prezydenta RP, przygotował wraz trzema innymi autorami, projekt Konstytucji RP. Był również m.in. członkiem helsińskiego ruchu obrony praw człowieka (Komitet Helsiński w Polsce oraz zarząd Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka), Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Helsińskiej Federacji Praw Człowieka w Wiedniu, Komitetu Bioetycznego Rady Europy. Jest członkiem Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ.
Współpracował m.in. z Chicago University Law School Center for the Study of Constitutionalism in Eastern Europe, instytutami Maxa Plancka (für ausländische und internationales Strafrecht we Fryburgu; für europäische Rechtsgeschite we Frankfurcie n/Menem oraz für ausländische öffentliches Recht und Völkerrecht w Heidelbergu) oraz z Constitutional and Legal Policy Institute Uniwersytetu Środkowo-Europejskiego w Budapeszcie.
W 1990 r. był doradcą do spraw reformy prawa penitencjarnego dyrektora więziennictwa, a w latach 1998-2000 doradcą prawnym ministra-koordynatora ds. służb specjalnych. Od 2001 do 2005 r. był doradcą prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.
Był ekspertem Departamentu Monitoringu Praw Człowieka przy Sekretarzu Generalnym Rady Europy, ekspertem ONZ ds. zapobiegania przestępczości oraz ekspertem Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE w Warszawie.
Jest autorem licznych publikacji z zakresu konstytucyjnych praw człowieka, sądownictwa, kryminologii, więziennictwa, zbrodni państwa, kary śmierci, polityki kryminalnej porównawczej, prawa policyjnego, korupcji oraz opinii prawnych przedstawionych komisjom parlamentarnym, Sądowi Najwyższemu, Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka, Trybunałowi Konstytucyjnemu.
