Radna Dominika Jackowski o stolpersteinach

Komisja ds. Kultury i Promocji po raz drugi zajęła się tematem formy upamiętnienia mieszkańców niemieckiego Szczecina, którzy byli ofiarami nazistów. Poprzednia komisja, która miała miejsce 29 stycznia 2020 skupiała się wyłącznie wokół kamieni pamięci – Stolpersteinów.

Stolpersteiny to wygrawerowane, mosiężne kostki montowane w chodniku, zazwyczaj w pobliżu ostatniego miejsca zamieszkania upamiętnionej ofiary nazizmu. W ten sposób upamiętnia się męczeńską śmierć nie tylko Żydów, ale i Romów, ludzi niepełnosprawnych, Świadków Jehowy, homoseksualistów i członków partii politycznych. Stolpersteiny umieszczane są na koszt wnioskodawcy.

Na komisji było obecnych wielu zaproszonych gości  w tym przedstawiciel Instytutu Pamięci Narodowej, który opiniował wniosek Architekta Miasta, pana Jarosława Bondara. Przedmiotowa opinia była podstawą odpowiedzi jaka została wysłana pani Gudrun Netter, która wnioskowała o udzielenie zgody na upamiętnienie jej ojca poprzez umieszczenie kamienia pamięci. Jak już wszyscy wiemy odpowiedź wysłana do pani Netter była mocno kontrowersyjna, należy zaznaczyć, że przedmiotowa opinia nie jest wiążąca dla miasta.  Wszyscy radni Koalicji Obywatelskiej, Bezpartyjni przedstawiciele Gminy Żydowskiej, zebrani goście byli zgodni, iż forma upamiętnienia ofiar Holokaustu w postaci kamieni pamięci nie jest kontrowersyjna, nie wywołuje żadnych negatywnych emocji, a stanowisko  IPNu jak i architekta miasta jest dla nas co najmniej niezrozumiałe, a wystosowana do pani Netter odpowiedź jest skandaliczna i stawia nasze miasto w bardzo złym świetle.

Ostatnia Komisja Kultury, która odbyła się 27 lutego 2020 kontynuowała temat ofiar nazistów w szerszym ujęciu. Stało się to z dwóch powodów: do komisji wpłynął wniosek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej o upamiętnienie ofiar Holokaustu za pomocą monumentu, lub w innej formie przyjętej w Europie. Ponadto pani Gudrun Netter, przesłała pismo w którym zaakceptowała formę upamiętnienia narzuconą przez IPN. Z powodu tych dwóch pism komisja nie mogła zajmować się wyłącznie tematyką kamieni pamięci, gdyż najważniejsza strona reprezentowana przez Gminę Wyznaniową Żydowską słusznie wnosiła, iż ze wszystkich osób wywiezionych przez Niemców ze Szczecina, przeżyła tylko niewielka grupa. Większość ofiar nie będzie mogła być upamiętniona za pomocą kamieni pamięci ponieważ nie mają oni żadnych potomków, którzy mogli by złożyć wniosek i sfinansować taką formę upamiętnienia.  Gmina Wyznaniowa Żydowska poinformowała, iż są zachowane Kenkarty osób, które zostały wywiezione ze Szczecina. To pozwala upamiętnić wszystkie ofiary, wspólnym monumentem, lub inną formą przyjętą w Europie. Jednakże, zaznaczono iż taka forma upamiętnienia nie powinna przekreślać możliwości stosowania kamieni pamięci. Dla osób których potomkowie żyją i pragnęliby w takiej formie upamiętnić swoich przodków forma kamieni pamięci powinna być dopuszczona. W trakcie obrad, Komisja Kultury mając  szczególnie na względzie głos zainteresowanej strony reprezentowanej przez Gminę Wyznaniową Żydowską, wypracowała stanowisko o następującej treści:

,,Komisja ds. Kultury i Promocji, w związku z pismem Pani Gudrun Netter, podjęła tematykę upamiętnienia Żydów z niemieckiego Szczecina, deportowanych przez nazistów do Generalnej Guberni. Zainicjowana w ten sposób debata w przestrzeni publicznej oraz dyskusja na posiedzeniach komisji wskazały jasno, że istnieje potrzeba upamiętnienia tej tragicznej karty w historii miasta. Stanowisko w sprawie zajęła także Gmina Wyznaniowa Żydowska w Szczecinie, wnosząc o uczczenie pamięci deportowanych monumentem, pomnikiem, Kamieniami Pamięci, Progami Pamięci i innymi formami przyjętymi w Europie. Niniejszym wnioskiem, Komisja ds. Kultury i Promocji zwraca się do Pana Prezydenta o zaproponowanie akceptowalnych dla zainteresowanych form i miejsc upamiętnienia tych dramatycznych wydarzeń’’.

Dodanie do treści stanowiska zarówno pomnika, monumentu, Kamieni Pamięci, Progów Pamięci zapewni szeroki wachlarz możliwych do zastosowania rozwiązań. Wybór formy upamiętnienia nie będzie i nie powinien być narzucany ani przez IPN, ani przez Architekta Miasta. Po przyjęciu przez radnych miasta Szczecin niniejszego stanowiska złożyłam wniosek, ażeby zobowiązać architekta miasta do skierowania kolejnego pisma do pani Netter celem poinformowania jej o treści przyjętego stanowiska, tak ażeby pani Netter nie będąc już pod presją mogła wybrać formę upamiętnienia właściwą dla niej samej.

Wbrew temu co jest opisywane w mediach radni Koalicji Obywatelskiej i Bezpartyjnych nie widzą problemu w uczczeniu pamięci ofiar nazistów Kamieniami Pamięci. Na komisji ds. Kultury i Promocji wszyscy zgodnie wyrazili zdanie, iż Kamienie Pamięci są jak najbardziej godną formą uczczenia ofiar nazizmu. Należy zaznaczyć, że do czasu ujawnienia w prasie treści listu Architekta Miasta do pani Netter, nikt z radnych nie miał nawet pojęcia o wniosku pani Netter do Radnych Miasta. Pismo pani Gudrun Netter datowane 27 czerwca 2019 roku wpłynęło do biura Rady Miasta i zostało przekazane do Przewodniczącej Rady Miast Renaty Łażewskiej, która przekazała pismo do Wice Prezydenta Miasta Daniela Wacinkiewicza oraz do wiadomości do Przewodniczącej Komisji ds. Kultury pani Edyty Wijas, która niestety nie przekazała pisma do wiadomości radnym z Komisji. O całej sprawie dowiedzieliśmy się dopiero z prasy. Dokumenty które były przez ten cały czas w posiadaniu przez Przewodniczącą ds. Kultury zdobyłam osobiście z biura architekta miasta. Pozostali radni mogli się z nimi zapoznać dopiero w styczniu 2020 przed pierwszym posiedzeniem Komisji ds. Kultury i Promocji, powstałej w miejsce Komisji ds. Kultury, czyli ponad sześć miesięcy od daty wpływu dokumentów do tutejszego urzędu.

Uważam, że całe zamieszanie, a tym samym niesłuszne oskarżenia pod adresem wszystkich radnych jakoby bali się tematu Kamieni Pamięci, a także kompromitacji naszego miasta nie tylko w kraju, ale i za granicą było do uniknięcia. Gdyby Komisja ds. Kultury od razu zajęła się tematem Kamieni Pamięci, Architekt Miasta nawet jakby wystąpił o opinię do IPN to znając stanowisko radnych Koalicji Obywatelskiej i Bezpartyjnych nie wystosowałby odpowiedzi o takiej treści jaka została przesłana do pani Netter. 

Temat Kamieni Pamięci prowadzony z zachowaniem podstaw komunikacji, dyplomacji i zasad współpracy mógł być już dawno temu załatwiony. Być może dzisiaj byśmy już umieszczali pierwszy kamień pamięci. Tymczasem temat został przejęty i wykorzystany przez byłą przewodniczącą komisji do celów wyłącznie PR- owych.

Z poważaniem

Dominika Jackowski