Najbardziej ludzkim sposobem myślenia jest myślenie rozumne. Jest ono odmienne od intelektu. Intelekt charakteryzuje się tym, że jest neutralny wobec wartości oraz dobra i zła. Matematyka, procedury racjonalne nie są ani dobre ani złe. Umiejętność liczenia można wykorzystać zarówno w ekonomii jak i w organizowaniu transportów więźniów do komór gazowych.
Jak wykorzystujemy intelekt nie jest zależne od intelektu, lecz od myślenia rozumiejącego. A rozumienie należy wyprowadzić od umiejętności roz-mowy, roz-umienia i roz-różniania. To myślenie, które nastawione jest na dobro i wartości.
Człowiek rozumny potrafi zobaczyć świat z perspektywy innego: ubogiego, zmarginalizowanego, nieheteronormatywnego, mającego odmienny światopogląd, przybywającego skądinąd. By móc zrozumieć innego trzeba zdobyć się na umiejętność opuszczenia swojego wygodnego punktu widzenia i przeniesienia się w punkt widzenia innego, aby zobaczyć świat z jego perspektywy i go zrozumieć. Kto nie jest do tego zdolny, jest niezdolny do myślenia rozumnego.
Brak rozumnego myślenia zaczyna się przejawiać jako niezrozumienie. Niezrozumienie przechodzi w obojętność. Obojętność rodzi wrogość, a ta obozy koncentracyjne.
prof. dr hab. Tadeusz Gadacz
