„Piękne zielone oczy”– to powieść o młodziutkiej, piętnastoletniej Żydówce, która traci w obozie koncentracyjnym całą rodzinę. Sama przeżyje za cenę „stawania się kawałkiem mięsa z roztrzaskaną duszą”. Będzie zmuszona do pracy w obozowym burdelu. Ta powieść, to „studium bezsilności ofiary wobec kata, opowieść o doświadczeniu niewypowiedzianej traumy. To próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, na które odpowiedzieć się nie da: czy wola życia za wszelką cenę może być grzechem?”
Fascynujące strony, gdzie węgierski rabin Gideon Schapiro, po wojnie przez tydzień rozmawia z bohaterką powieści. Sam przechodzi przemianę i ociera się o obłęd, gdy powoli dochodzi do niego, co ona przeszła w wieku piętnastu lat. Szóstego dnia rabin powiedział: „Byłaś w domu bez Boga. W kraju bez Boga. Pod gwiazdami, gdzie brakło Boga”. Autor książki to Arnost Lustig, czeski prozaik, dziennikarz. Sam więzień Auschwitz. Książka ta była nominowana do Nagrody Pulitzera.
„Król Dawid żyje” – to biblijna powieść Juliana Stryjkowskiego. Z biblijnej trylogii: O Mojżeszu, o Judzie Makabim i właśnie o Dawidzie. Wydanej w stanie wojennym przez dominikańskie wydawnictwo W drodze. Stryjkowski, syn żydowskiego małameda, nauczyciela w chederze, potem gorliwy komunista, opozycjonista i cały czas pisarz opisujący świat swoich przodków. Bez retuszu, ale z piękną perspektywą świata, którego już nie ma. Król Dawid, postać niezwykła, teraz tutaj przybliżony przez Stryjkowskiego, na nowo do nas przemawia. Choć znamy tę historie z kart Biblii, lecz jakże ona plastyczna pod piórem Stryjkowskiego. I znowu rozdział o Dawidzie i Jonatanie, ich przyjaźni, miłości, jakby osobista opowieść o miłości Juliana Stryjkowskiego. Dawid zawsze do mnie przemawiał, bo to człowiek z krwi i kości. Bohater, walczący z Goliatem i morderca, który posyła na śmierć męża swojej kochanki. Jego psalmy pokutne należą do kanonu pojednania z Bogiem i do wyznania swojej słabości.
„Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana” – to biografia wzorowa. Fascynująca opowieść o człowieku pochodzącym z Poznania, który stał się obywatelem świata. A wszystko, co było pomiędzy, to historia, która naprawdę się zdarzyła. Stalinista, profesor, wygnaniec doświadczający antysemickiej nagonki, socjolog na miarę światową, którego czytają wszyscy. Od specjalistów do papieża Franciszka i Benedykta. Artura Domosławskiego dzieło, które jest najwyższej próby reportażem, biografia, którą czyta się, jakby oglądać film przygodowy z tych, których akcja trzyma do końca. Historia PRL -u, bez narracji antykomunistycznej. Jakże dziś potrzebna, abyśmy nie dali się oszukać czarno białym kliszom o bohaterach i mordercach. Życie zawsze jest znacznie bardziej wielobarwne. To gruba książka, jak „Zielone oczy”, ale warto poświęcić czas na takie lektury. Pandemia temu sprzyja. Wykorzystujmy czas na czytanie. Może już nigdy tyle go nie będziemy mieli.
Tomasz Dostatni OP
