W czasie gdy w Polsce pisowski rząd zajmuje się wciąganiem opozycji w współodpowiedzialność za katastrofalną politykę zakupu szczepionek, w Brukseli trwa dyskusja czy nie zamknąć granic dla handlu tym drogocennym lekarstwem. Europa ma trzy dni na podjęcie decyzji, jak twarda będzie w globalnej walce o ograniczenie eksportu szczepionek.
Jak donosi dzisiejszy POLITICO Unia Europejska stoi przed dylematem, czy nałożyć bariery celne i ograniczenia na eksport szczepionki a tym samym zabezpieczyć tylko mieszkańców UE czy też pozostać w zgodzie z zasadami liberalnego rynku i nie robić nic, a tym samym przyglądać się jak państwa członkowskie będą stosować prawo dżungli w obronie swych obywateli.
Europejscy urzędnicy rozwścieczeni tym, że dostawy szczepionek od angielsko-szwedzkiego giganta farmaceutycznego AstraZeneca będą niewystarczające, straszą wprowadzeniem ograniczeń eksportu szczepionek przeciwko koronawirusom produkowanych w UE. Decyzja w tej sprawie ma zapaść do końca tygodnia.
Najważniejszym pytaniem jest, jak daleko posunie się ten mechanizm. Dylemat ten dzieli obecnie liberalnie nastawionych eurokratów w Brukseli oraz polityków krajowych, którzy muszą stawić czoła rosnącemu oburzeniu opinii publicznej z powodu nieudolnego wprowadzania szczepionek w UE w porównaniu z szybszymi dostawami w USA, Wielkiej Brytanii i Izraelu.
Niemiecki minister zdrowia Jens Spahn, chce, aby kraje UE miały możliwość całkowitego ograniczenia eksportu. Jest to jednak nie do przyjęcia dla ewangelicznych wolnorynkowców, którzy kierują nadrzędną polityką handlową UE w Brukseli.
W rzeczywistości wezwanie do ograniczenia eksportu stawia departament handlu Komisji Europejskiej w trudnej sytuacji, ponieważ zazwyczaj jest on jedną z wiodących sił globalnych głoszących sprzeciw wobec ograniczeń w handlu i protekcjonizmu jako sposobu radzenia sobie z problemami gospodarczymi. Komisja jest również świadoma, że takie ograniczenia mogą zepsuć stosunki z sojusznikami i sąsiadami UE, którzy „stoją grzecznie w kolejce” po szczepionki produkowane w Europie.
Jeżeli Komisja nie podejmie szybko decyzji państwa członkowskie mogą wziąć sprawy w swoje ręce. Tak jak to było w przypadku maseczek. Ostatniej wiosny Niemcy i Francja zablokowały eksport masek poza własne granice. Obawiając się załamania wspólnego rynku, Komisja publicznie wezwała do zniesienia takich ograniczeń, ale Berlin zgodził się znieść swój zakaz dopiero po tym, jak Komisja nałożyła ograniczenia na eksport poza UE. Ofiarą kompromisu stał się jeden z najważniejszych filarów europejskiego systemu wolnego handlu. Od tej pory producenci masek, okularów ochronnych i odzieży musieli zwracać się do swoich rządów krajowych o zezwolenie na eksport przed sprzedażą takich produktów poza granice bloku.
Ryzyko eskalacji
Eksperci i prawodawcy UE szybko ostrzegli, że wszelkie ograniczenia eksportu mogą szybko przerodzić się w wojnę handlową o dostawy szczepionek. Jednym z głównych niebezpieczeństw jest to, że łańcuchy dostaw do produkcji szczepionek są często splecione w kilku krajach, więc eskalacja wzajemnych ograniczeń na szczepionki może mieć efekt domina.
Nie tak dawno temu szczepionka COVID-19 była jeszcze „dobrem publicznym” – powiedział Bernd Lange, przewodniczący komisji handlu Parlamentu Europejskiego. „Teraz walka o nią rozpoczęła się na dobre”.
Czy Unia Europejska pomimo stworzenia całego sytemu nakazów i zakazów, w swej naiwnej wierze w idee wspólnego rynku, przegra z egoistycznym interesem państw narodowych i chciwością olbrzymów farmaceutycznych? Czy może w obliczu kryzysu jakiego nigdy nie doświadczyła wspólnota, uruchomi zapomniane narzędzia, których odrzucenie było źródłem narodzin UE?
Przemek Kowalewski
Źródło: Politico: „Europe faces identity crisis over vaccine trade war”
